گپی در مورد روشنفکر

در خاک بیلقان برسیدم به عابدی

گفتم مرا به تربیت از جهل پاک کن

گفتا برو چو خاک تحمّل کن‌ای فقیه

یا هرچه خوانده‌ای همه در زیر خاک کن

°°°°°°°°°

بیلقان= نوگورنوقره باغ امروزی در آذربایجان

ابیات بالایی از سعدی شیرین سخنست و هدفم از این نوشتار  فقط و فقط  اجرائ فرمایش  دوست عزیز و بزرگواری است که   امروز مهربانانه برایم  زنگ زده بود. ایشان پس از احوال پرسی با من؛ بر یکی از به اصطلاح روشنفکرانی  که از پاکستان در برابر هند در فلان تلویزیون دفاع کرده بود؛ بشدت خشمگین بودند و پیوسته از آن شخص با گلایه انتقاد میکردند. طوریکه این نکته را با دریغ درد و اندوه و تاسف  بارها به تکرار گفتند که:سالهاست میشنویم که فلانی روشنفکراست. ولله دروغ!!!  این آدم در طول همه این سالها فقط ژست و ادای روشنفکری درمیآورده  حالا معلوم شداین آدم  بکلی خالی از اندیشه اس. چند بار به شوخی برایش گفتم من هم طرفدار پاکستانم! پاکستان کشور اسلامی است. خاطرات خوبی از آنجا دارم؛ اما دوست من مزاق سرش نمیشد سر واژه ای روشنفکر آنهم از تیپ افغانستان  اش چهار اسپه میتاخت. بالاخره حس کردم ؛ حتا مطمئن شدم و به این نتیجه رسیدم که شوربختانه در طول  این سالها با پیدا شدن و بکار گیری  واژه ی روشنفکر در ادبیات سیاسی جامعه ی ما؛ مردم  و از جمله دوست عزیز من فقط از ارزشهای جریان روشنفکری و خدمات آن شنیده اند؛ نه از نقاط ضعف و اشتباهات روشنفکرانش. حتا بخیالم کسی به  این مساله که روشنفکر واقعی کیست ؟ کارکردش در طول تاریخ چی بوده؟ آیا روشنفکر باید حتمن منزه پاک وطندوست باشد یا روشنفکر وطنفروش و ناپاک هم وجود دارد؟ نپرداخته اند شاید هم اصلن این مسئله تابو بوده و یا حتا کسی چنین چیزی را حدس نزده و حتا نشنیده است.

بدین لحاظ دوستم را خطاب قرار داده گفتم : بیادر انتقادت بالای دوست شریکی من و تو جایش ولی اینکه خودت از روی آن آدم بر جریان روشنفکری انتقاد میکنی  درست نیست! زیرا من از انتقادات خودت به این نکته پی بردم که بزعم شما روشنفکر باید انسان وارسته و منزه باشد و هرگز اشتباه نکند. در حالیکه آنطور نیست برعکس روشنفکر  گاهی میتواند آدم خبیثی هم باشد. هایدگر فیلسوف و روشنفکر قرن بیستم که خیلی پر آوازه بود و هست در خدمت فاشیزم هیتلری بود و از آن رژیم سرسختانه  دفاع میکرد. یعنی پیداست که روشنفکر میتواند آدم باسوادی چه که حتا فیلسوفی نمونه باشد اما در خدمت فاشیسم هیتلر. شاعر بزرگ فرانسه لویی آرا گون برای استالین شعرمیسرود. مضاف بر اینها حتا افلاطون  میخواست مدینه ی فاضله اش را از طریق فرمانروای خودکامه که نامش یادم نیست پیاده کند. هایدگر هم با تقلید از افلاطون در آغاز میخواست به وسیله ی هیتلر حرفهای خودش را عملی کند! بدین لحاظ  ممکن است روشنفکران اشتباهات بزرگی را مرتکب شوند. آنها هم آدم هستند و نفس دارند. از اینرو بسیاری از روشنفکران و شاعران خوب و نامدار از استالین دفاع میکردند، مضاف براین آیا میتوانی تصور کنی همین روشنفکران چه سهمی را  برای ویرانی دنیا و همین وطن بیچاره ما دارند؟

دوستم که به  گپ هایم بدقت گوش داده بود وقسمآ حرفهایم را  پذیرفته بود از من پرسید پس با اینگونه روشنفکر نما های خبیث چه باید کرد؟ آدم را با حرفهای احمقانه شان میرنجانند نمیرنجانند؟  تو خودت نمی رنجی از همین قسم چاپلوسی ها؟ با خنده برایش  گفتم:من معتقد بر حافظ و فال اویم

 در مرام حافظ شیراز «رنجاندن» و (رنجیدن) هر دو گناهی بزرگی است

مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن 

که در طریقت ما غیر از این گناهی نیست

حتا  خواجه شیراز  «رنجیدن»،  را معادل  کافر شدن میگوید:

وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم

که در طریقت ما کافری است رنجیدن

سپس از سر شوخی پس از زمزمه ئ آهنگ (مرنجان دلم را که این مرغ وحشی)   

ابیات  سعدی را که در فوق نوشتم برایش خواندم و ایشان هم با زمزمه مصرع چهارم زیر لب  :

هرچه خوانده‌ای همه در زیر خاک کن!!! گفت : چشم همه را زیر خاک میکنم و در خاتمه از من خواست در باره روشنفکر مطلبی بنویسم . من وعده کردم متن این گفتگو را در فیس بوک بنویسم. گفت: بدون ذکر اسم مبارکش! منهم گفتم چشم! آنهم بچشم