در زمان سلطنت امیر حبیب الله خان و با در نظرداشت مهاجرت های بیشتر به شهر کابل برنامه شهر جدید ریخته شد و محل شهرنو و جدید کابل چهاردهی تعیین گردید. اما کار عملی این برنامۀ شهرسازی در زمان امیر امان الله خان به رهبری مهندسین ترکی (تاج بیگ) و مهندس آلمانی-انگلیسی (آرتل) آغاز شد. این شهر جدید از تپۀ موسوم به خود تاج بیگ به عنوان نقطۀ صفری آغاز شد و به شکل نیم دایره از دامنه کوه زنبورک تا دامنه کوه قورغ قرار ذیل کارته بندی شد:
1. کارته یک : از قصر دارلامان الی سرک سناتوریم (علاالدین بالا) که صرفا شامل وزارت خانه های دولتی، محل اقامت خانواده های شاهی و محاکم می شد. در عقب (جنوب شرق) این کارته و برای حمایت ازحکومت و سلطنت قرار گاه بزرگی از نظامیان را برای حمایت جابجا کرده و آنرا فرقه عسکری نامید. هرچند مردم آنرا ریش خور گفتند چون هر کسی بدان داخل می شد به اساس مقررات نظامی ریشش را کل می کردند*.
2. کارته دو: از سرک سناتوریم تا سه راهی علاالدین و بخشی از پارک موجود کارته سه که صرفا تخصیص وزرا و خانواده های اشراف بود.
3. کارته سه: کماکان به همین اندازه موجود که از پارک شاهی تا پل سرخ و خط فاصل دریای کابل تعیین و صرفا به اختصاص وابسته های اشراف، اغنیا، کارمندان بلند پایۀ دولتی و زمینداران بزرگ داده شده بود.
4. کارته چهار: که از دریای کابل الی سرک موجود پل آرتل تا کوته سنگی را در بر می گرفت. قسمت بالای این ساحه مربوط ده بوری (ده گرگ ها) و قلعۀ قَلِغَک (قلای قُلُخَک نیز گفته اند) شامل می شد. این منطقه اختصاص مامورین و اجیران پایین رتبۀ دولتی و رعایا بود.
5. کارته پنج: این کارته سمت شمال سرک وصل کوته سنگی تا دهمزنگ را در بر می گیرد. این محله بیشتر یک دلدلزار آب ایستاده بوده که در وسط بلندی مشرف کوه میدان سگ جنگی سه برفدان داشته است. حکومت اساسا این کارته برای جابجایی قزلباشان چنداول و شیعیانی که خانه های شان را در تخریب شهر کهنه کابل و سرک جاده میوند که فاصله میان شفاخانۀ ابن سینا تا پوستین دوزها (چمن حضوری موجود) را در بر می گرفت؛ اختصاص داده بود. در نخست به نام کارته هزاره ها ثبت شد ولی از آنجا که منطقه خیلی آب خیز و دلدلزار بود قابل زیست نشد. دولت مجبورا بخشی از مناطق نهر درسن، سرک اول کارته چهار و دهبوری کابل را به این چنداولی ها اختصاص داد. کارته پنج بعد ها به نام دامنۀ علی آباد و سپس در زمان ریاست غلام محمد پاپا در بلدیۀ کابل به نام کارته سخی نامگذاری شد. این محله در سال های 1335 پس از نامگداری های دولتی مناطق شهر کابل به نام جمال مینه تثبیت گردید.
همچنان قرار بود پنج سرک زیرین به قصر دارلامان منتهی گردند: 1) سرک چهار آسیاب که از محلۀ نه برجه و قلعۀ فتو (چهل ستون) و ریشخور می گذشت و به قصر می رسید. 2) سرک گذرگاه به قصر که از وسط موسهی چهادردهی می گذشت. 3) سرک دهمزنگ به قصر که در همان آغاز احداث و با خط ریل وصل شده بود. 4) سرک افشار به قصر که از کوته سنگی می گذشت و در زمان روس ها وصل شده است؛ و 5) سرک پغمان به قصر که از میسر اونچی باغبانان و قلعۀ قاضی می گذشت.
ناگفته نماند که در آن زمان نیز مانند امروز فساد بیداد می کرد و رئیس بلدیۀ وقت (شهروال) کابل شخصی به نام غلام محمد فرهاد (مشهور به پاپا) برای خودش خانۀ به اندازه 35 جریب در فاصلۀ بین کارته دو و کارته سه ساخت که هنوز هم همانگونه و به نام خودش ثبت است.
تصویر پایین نخستین تصویر از زیارت کارته سخی است که در اوایل سلطنت عبدالرحمن توسط انگلیس ها عکاسی شده است.
و اما در مورد ارگ
Afghan Royal Gardenکه مخفف ARG
در تصفیه های قومی-مذهبی شهر کابل در زمان امیر عبدالرحمن خان برای دور ساختن مردم از ارگ (بخصوص رهبران و هواداران مشروطیت) برنامه ریزی جدی صورت گرفت. سران و بزرگان قومی را که در ساختار نظام شامل و یا دخیل بودند هدایت دادند تا باغ های مشرف به قصر شاهی را قبض، ضبط و یا مصادره کنند. بیشتر این خرده مالکان را با تطمیع و عدۀ را به زور و برخی را با مرگ قناعت دادند
و زمین های شان را گرفتند.باغ های کابل را محله های شاهی خواندند
و زمین های شان را گرفتند.باغ های کابل را محله های شاهی خواندند
و انگیس ها آنراارگ نام گذاشتند. این ارگ همان ارگیست که پس از جابجایی های جدید گروهی و قومی در شهر کابل و مصادرۀ باغ های مردم ایجاد شده است. و است Afghan Royal Garden مخفف ARG
===========
• دو روایت دیگر نیز در مورد ریش خور وجود دارد که یکی شیوع ملخ درین منطقه بوده که گاهی وفور ملخ حتی ریش دهقانان را نیز می خورده است و روایت دیگر اینکه این منطقه نوعی از فنگساید جلدی داشته که سبب تکیدن ریش می شده است.
برگرفته شده از صفحه دوستم الحاج عبد الواسع
نوشته از عزیز رفیعی
