در طلب کوش و مده دامن امید ز دست
دولتی هست که یابی سر راهی گاهی
(اقبال)
در اثنای اوج گیری هواپیمای حاملم از فرودگاه استانبول بسوی آمستردام، از پشت پنجرۀ هواپیما وقتی به زمین می نگریستم، احساس عجیبی از این سفر ۲۳ روزه داشتم.
شاید احساس کسی را داشتم که بعد از ساعتها شنای طاقت فرسا برای نجات جانش، تصادفا به کمک امواج وحشی اقیانوس به خشکی ساحل آورده شده و حالا خسته و بی‌جان درحالیکه به تماشای مد و جذر امواج غرق است، با نگاه بی‌حال، رفت و برگشت امواج اقیانوس را نوعی دلجویی از خود تلقی میکند.
شاید هم شبیه مسافری هستم که پس از سفر دشوار وقتی دروازه های بلند شهر را به رویش باز می بیند بلافاصله به طنازی نشانی حاکم شهر می پرسد تا قبل از اینکه رُفتگر زمان بقایای خاطرات و خطرات سفرش را آهسته آهسته از ذهنش بزدایند، محصول حافظه و چشم دیدهایش را با اشتیاق تمام به حاکم شهر حکایت کند!
آری! منهم در هوا تصمیم گرفتم با رسیدنم در خانه هرچه در این مسافرت ( سیاحت یا لحظه تراپی) دیدم، را روی صفحه کامپیوتر بریزم و با شما دوستان شریک کنم و چنین کردم ولی حالا یادم آمد که فقط یک دو گپ زیرین مانده
نادانی آگاهانه، سردی انتخابی و راستگویی دستها
پسر کاکایم داکتر فرید جان دانش از من خواست برای پیگیری دوسه موارد اختلافی که در زمین موروثی مشترک ما با همسایه ها و همجواران پیش آمده، اقدام کنم. قبول کردم و طبعا اقدام به این موارد پایم را از صحبت با طرفین دعوی تا شورای قریه، دفاتر محکمه و حقوق باز کرد. سرانجام اصل دعوی تا ساختن وکالت خط به آینده موکول شد اما درس و انتباهی که از این تجربه گرفتم این بود که هیچ چیز خطرناک‌تر از نادانی آگاهانه و غم انگیزتر از سردی بی رمق، با برنامه آدمها نیست!
بطور مثال: دو برادر که یکی پیر طریقت و دیگری حاجی شریعت است روی یک قطعه زمین اجدادی ما قلعه آباد کرده اند. برایش زنگ زده گفتم: من از این زمین قباله دارم لطفا اسناد خود را بیاور تا کریمنال تخنیک معلوم کند حق با کیست. وی پس از اندک مشتعل شدن گفت: من این زمین را از فلان آدم خریده ام برو با او حسابت را تصفیه کن! من گفتم: اگر رسم اینگونه باشد پس بیا من هوتل سرینا را بتو میفروشم. تو برو هوتل را تصاحب کن صاحبش که آمد او را به هالند نزد من بفرست! او تیلفون را قطع کرد و با رویکرد دوباره به تجربه دیپلوماسی سرد سی ساله دیگر پاسخم را نداد. بیخبر از اینکه وقتی به عقلانیت پشت کنی بدون شک روزی در نادانی اگاهانه با سردی بی رمق در زمهریر یخ بسته خود آتش خواهی گرفت.
آدم دیگری که دوست شخصی و خانوادگی ام است زمین کاکای مرحومم را سیزده سال پیش خریده! نامبرده وقتی دیده اوضاع امنیتی خراب است و شهر شغالی، قلعه اش را حدود سه بسوه روی زمین ما خزانده و مفت آن را تصاحب کرده است!چند سال بعد وقتی پدرم و پسرکاکایم متوجه این کار میشوند بلافاصله به ایشان پیشنهاد جریب کشی مجدد را میکنند. اما ایشان با رد این درخواست اصلا اجازه جریب کشی را نمیدهند. بالاخره پس از سقوط جمهوریت، پسر کاکایم با شرط جریب کش می آورد و نشان میدهد: تا سیه روی شود هر که دروغش باشد!
حالا این بندگان خدا پذیرفته اند که بلی سه بسوه زمین که مشتمل بر ۶۰ بسواسه میشود داخل محوطه شان آمده ولی اصلا نمی دانند مثل ملانصرالدین که ای ره کی اینحا آورده است؟(درحالیکه از حقوق پرسیدم اشتباه رجه در هنگام جریب کشی فقط یک بسواسه قابل توجیه است نه ۶۰ بسواسه ).
من به اینها در کمال احترام گفتم: از اینکه ۱۳ سال زمین ما را احاطه کرده اید هیچ شکایتی نداریم! از اینکه قیمت زمین نسبت به دوران جمهوریت نصف شده و ما را خساره مند کردید باز هم هیچ خساره ای از شما طلب نداریم. از زمین خود حاصل، کرایه و ته جایی هیچ چیز در این ۱۳ سال طلب نداریم فقط لطفا زمین ما را برای ما برگردانید.
در پاسخم گفتند: زمین را به هیچ وجهه بر نمیگردانیم چون قلعه را یکجا با زمین بین پسرانم تقسیم کرده ام!
لهذا زمین تان را بزور از شما میخرم. قبول کردم. اینبار میگوید: به نرخ کجالو که از کاکایت در ۱۳ سال پیش خریده ام میخرم!
دلایل دیگری که بر مبنای آن خود را حق بجانب و تصرف شان را موجه میدانستند اینها بود: ۱- او بیادر تو خبر داری همی زمین جغل بود! چقری بود! ما از سنگ پر کدیم؟ در پاسخ گفتم: بمن چه؟ گیرم پر از ماین بود پاککاری اش را به دالر کرده باشی؟ خریدار تو فروشنده مرحوم حاجی عبدالرازق؟ بکدام دلیل تاوان زمین جغل دار مرحوم عبدالرازق را همسایه اش بپردازد؟ وقتی میفهمد استدلالش پوچ است با تعجب میگوید: نه خو اوطور نمیشه!
دلیل ۲- زمین را که خریدیم، قصابان محله آمدند و شف دعوا میکردند ما بزور ریاست امنیت ندادیم!!
پاسخ : نفهمیدم چه ربطی بما داره؟ تاوان شف زمین را از همسایه فروشنده باید میگرفتی؟با قهر میگه خو حالی شده دیگه!
خلاصه فهمیدم که در برابر نادانی آگاهانه جز اینکه قامت رفتارم را، به صبر بیآرایم و ریش و قیچی را دست خودش ندهم چاره نیست. چنین کردم وانصاف را باخود شآن گذاشتم. آنها هم رفتند دنبال همان دیپلوماسی خموش ۱۳ سال پیش!
بنظرم موانع فیزیکی هر قدر دشوار و سخت پا باشند، باز هم میتوان آنها را با تدبیر از سر راه برداشته حلّ و فصل کرد. امّا موانعی را که از برآیندهای نیندیشیدن، حیله گری، کمپلکسهای زورگویی و احساسی در وجود آدمیان شکل میگیرند، به سختی میتوان آنها را در کوتاهترین فرصتهای ممکن برطرف کرد و چه بسا که جز با توسل به حربه زور بالمثل و تحمیل قانون سختگیرانه چیره شدن بر آنها ناممکن باشد.! لهذا اینگونه محیط پیرامونی را سرشار از دغل و افسون یافتم به همین دلیل آرام قدم زدن، در مه و غباری از بی تفاوتی ها را ترجیح داده دعوی را به آینده موکول کردم.!
خوب بودن و گولکیپری
دو هفته میشود که از بی مضمونی با بی میلی مسابقات فوتبال اروپایی ۲۰۲۴ را دنبال میکنم. نکته جالبی را که تازه از تماشای همین مسابقات فهمیدم اینست که: آدم خوب بودن مثل گول کیپری کردن است. گولکیپر بیچاره صد تا توپ را با سر و تن و جان مانع میشود، اما بعد یک چک چک و هورا یاد همه میرود. زیرا همه بدین باورند که وظیفه اش است. ولی اگر فقط یک توپ از پیش اش گُل شد دیگر هرگز یاد کسی نمیره و همه بک یک زبان میگویند: میدان ره همی گولکیپر پدر لعنت در باخت داد. لهذا در این دنیا زیاد خوب بودن، همیش در دسترس بودن، بیش از حد تحمل و مدارا کردن باعث میشود تا گولکیپر گونه نادیده گرفته شوی!
حرف دیگری که خیلی توجهم را جلب کرد، همین قانون ضربات پنالتی در ختم مساوی شدن دوتیم است! این یعنی چه؟چه ایدۀ مسخره ای؟ دوساعت با تمام توان و قوت میدوند و نتیجه مساوی میشود اما این درست نیست باید یکی برنده و یکی بازنده اعلام شود. تاوان این را هم باید گولکیپر بدهد آخر برای چه؟؟؟ مثل اینکه در ورق های امتحان نمره ۶ کامیاب است و ۵ و نیم ناکام آخر چه فرقی بین پنج و نیم و شش؟؟؟ جمله ای خوانده بودم که: باید برای فرسوده‌نشدن در برابر ظلم و بی عدالتی ، محتاطانه گاه عیان و گاه نهان شد. اینجا خط عیان و نهان را بسته اند.
