۱۴۰۴ آبان ۱۲, دوشنبه

گردش در کوچه های خیال

این عکس که مامایم برایم از امریکا فرستاده، احساس عجیبی را بمن القاء میکند!طوریکه از تماشای این یگانه یادگار دوران نوجوانی هرگز خسته نمیشوم. اگر بخواهم این تصویر یا مجسمۀ بی دهان و زبان را با چیزی تشبیه کنم بدون شک این عکس به  قطره چکان های تلخ دوران کودکی (نوالژین و بارالژین )میماند. ناگوار ولی اندک مداواگر. هرچند گاهی این تصویر مرا مثل یک شاپرک روی عقربه یک ساعت قدیمی مینشاند و یکجا با هر حرکت عقربۀ ثانیه گرد از نومیدی به غم، از غم به دلهره، از دلهره به خشم، از خشم به نفرت، از نفرت به امید و آرزو و از آرزو به دلتنگی و شکست در نوسانم! همینگونه ساعتها همراه با تک تک عقربه در مسیر جادۀ  40 ساله پس از این عکس می روم و می آیم میچرخم و تکرار میشوم.

اما در تشبیه خوشبینانه تر، این عکس برایم مثل ماشین کالا شویی است. آنقدر در کوچه های خاطره می چرخاندم تا عوض چرک ها، غم و غصه هایم با عرقها، بیرون و سرانجام به این نکته میرسم که هیچ پولی آرزوهایی که در زمان خودش میخواستی را برآورده نمیکند. سپس همین تصویر خاموش از گدی گک کافکا و کاغذ عشق نه میمیرد و نه کم میشود بلکه بنحوی به آدم برمیگردد سخنها دارد.

 مهمتر اینکه با این تصویر در برهۀ از زمان بار ها گم میشوم! برهۀ که خیلی نوجوان بودم و تازه بکابل کوچیده بودیمدر خیالاتم، شبهای حرمانی را بدون تصور طلوع خورشید به خیالهای آبی نور گره میزدم. شبانگاه با لبخند در برابر سختی ها با خود میگفتم: دنیا مسابقه همت هاست! بی تردید رشد در محل ساییدن و اصطکاک صورت میگیرد، مرد آنست که با همت بلند خود را در جایی که فضا چالشی تر باشد متمرکز و پیروز کند.گاهی هم خوشخیال تر فکر میکردم با سختی های کشیده  یکروز دنیا  حتما برایم چراغ جادویی علاءالدین خواهد شد و تمام قد انتظاراتم را مطابق میلم برآورده خواهد کردبیخبر از اینکه وقتی در تقدیر تکرار مکررِ از رنجِ استیصال و وحشت و ذلت نوشته شده باشد چند پاییز را می‌شود به شوق بهار دوام آورد؟

بدون شک نردبان رویاهای هرنسل بلند تر از نردبانهای نسل قبلی میباشد. چرا که هرقدر آسمان فلک را سقف می شگافند، فراخنای علم گسترده تر، افقهای دید باز تر و جهان با تکنالوژی نوین دست یافتنی تر می گردد! من از نسلی هستم که باور داشتیم هیچ قلّه‌یی آخرین قُلّه نیست!و راه، بهتر از منزلگاه می باشد. ولی حسرتا که من عمری آشفته به راه منتهی به گرداب روان بودم.در این ره بی‌آنکه به رسیدن بیندیشم بطور مستمر میدویدم. بنابرین پس آورد عمری که چهار فصلش، مثل روزهای کوتاه پاییزی، با عجله و شتاب گذشتند چنان غم انگیز است که امروز با تماشای همین عکس و مرثیه خوانی  بر گور آرزوهای گذشته! فقط با تاثر میگویم: «پاییز واری رفت

شاید مطالبی که مینویسم را همگان نتوانند بفهمند زیرا هیچگاه مثل دیگران آدم واری زندگی نکرده‌ام اما خاطرات مسیر طی شده، مسیری که با نومیدی گاه زخم‌آور، گاه سرد  و بی روح و گهگاه هم نورانی بود، را شاید بعضی ها مثل من تجربه کرده باشند. شاید این نکته برای بسیاری ها  ثابت شده باشد که: وقتی آدم از خود ناامید می‌شود دیگر هیچ‌چیز دلش را گرم نمی‌کند! وقتی خود را از دست میدهی هیچ‌کس نمی‌تواند نجاتت بدهد! در چنین موقعیتی برهوت برایت طوری معنای تازه می‌یابد که دیگر تنها و فقط این سایه تنهایی ات است که پیوسته و مسلسل در تعقیبت میباشد. این همزاد تاریکی، در تمام ساعاتی از روز که خورشید روزمرگی در کویر روابط اجتماعی سوزان است با تو همراه و زندگیت را سیاه میسازد.

این عکس برایم پیام دیگری هم دارد مبنی بر اینکه چون روز بروز تَوَقّعاتِ ما بیشتر و خواسته ها متغیر میگردد پس هیچ‌وقت همه‌چیز بر وفق مراد درست نمی‌شود. لهذا هربار وقتی به  روح خوابیده در بند بند این پیام فکر میکنم.مثل بمب ساعتی میشوم.ا که شاید یک ثانیه بعد از اثر بغض و عصبانیت منفجر شوم. هرچند حالا آرامم و مینویسم.ولی به قول شاملو انگار درد در رگانم، حسرت در استخوانم، چیزی نظیر آتش در جانم پیچیده است. گویی سرتاسر وجودم را عکسی چنان به هم فشرده، که از دو چشمم قطره‌ای به تفتگی خورشید میجوشد و از تلخی تمامی دریاها، در اشک ناتوانی ساغری میزنم.  دیگر ابلهانه از دهر انتظار آرامش مهر نخواهم داشت

۱۴۰۴ آبان ۱۰, شنبه

شیپور و سکوت قبرستانی

 درسی از آرامگاه

برای خاکسپاری عزیزی گذرم به یک قبرستان افتاد. به الواح سنگی مقبره ها که نظر انداختم و با تعمق بیشتر به اسامی و بیوگرافی آدمهای که زیر خاک آرمیده بودند اندیشیدم، حس کردم بدون شک سینۀ این یا هر قبرستان دیگر گواه زندگی های ناکرده، احساسات و آرزو های سوخته، رویاهای قشنگ فراموش شده، ناگفته های پنهان، حقایق تلخ نانوشته و راز های مشکوک خواهد بود. اسفا که انسان چه زود در زندان که تنهایی اش بی انتهاست محکوم به رنج  حبس ابد میشود.

مضاف بر این نوای حزین وزش باد قبرستانی با اشپلاق هشدار گونه اش یادآور دو نکتۀ مهم  ذیل بود نخست اینکه : اگر امروز رویایی در سر داری، برای تحقق آن قدمی بردار! زیرا به زودی مهلت تمام و همینجا میخوابی!دو دیگر اینکه صبر با انفعال فرق دارد. کسیکه همه تلاشش را کرده و در انتظار نتیجۀ صبوری میکند با کسیکه هیچ کاری نمیکند و فقط صبر میکند تا چه پیش آید خیلی فرق دارد. 

اما سکوت قبرستان رژۀ آشنایان که امروز در میان ما نیستند را یکی پی دیگر پیش چشمم می آورد. آدمهای که دیروز یقینا میتوانستند بهترین اشعار و داستانها را قلم زنند ولی نزدند و ننوشتند!آدمهای که میتوانستند بهترین طرح ها و کمپوزها را بسازند، اما نساختند.!  

یادم آمد کسیکه عمری آرزوی رفتن به ابوظبی را داشت تا پولدار از آنجا برگردد اما هرگز قدمی در این راه نگذاشت و امروز بی صدا در سینه یک قبرستان دیگر آرمیده است. همچنان آدم دیگری که آرزوی تجارت به سطح مرحوم حاجی جاندل را بسر داشت! ولی بدون کوچکترین حرکتی در این راه بالاخره  اجلش فرا رسید و چهره در نقاب خاک کرد و دوست مرحوم که آرزوی زندگی در خارج  را داشت.

آری! بدون تردید هستند بهترین معماران، عالی ترین نویسنده‌گان، حرفه‌ی‌ترین آهنگسازان، خوش سلیقه ترین خیاطان که در رویاهایشان بهترین آثار را طرح و دیزاین میکنند، اما یا جرات ساخت آنها را در دنیای واقعی نمیکنند!یا هم فکر می‌کنند اکنون زمان برای آغاز کار مناسب نیست. بنابرین تحقق ایدیا و نظر شانرا حواله به فردا یا هفته‌ی جدید کرده بیخبر از اینکه آن فردا و هفته جدید تا روزی که مهلتشان به پایان میرسد و رویای شان همراه با جسم شان خاک میشود هرگز فرا نمیرسد!

 بنابرین بودند کسانی که تا تحقق رویاهایشان در این دنیا ، فقط با یک باور فاصله داشتند!.اما با تاسف مهارت ایجاد همان یک باور را در خود نداشتند درحالیکه میدانستند  اجل ناجوانمردانه  در کمین نشسته است.

از همینرو حدس میزنم شاید دنیا پر از ساختمان‌های زیبای باشد که هرگز ساخته نمیشوند..پر از زیباترین آهنگ های باشد که می‌تواند هزاران دل حزین را آرام کند، اما هرگز ثبت و پخش نمیشوند!حتا مطمئنم طرح زیباترین لباس‌های در ذهن بهترین خیاطان چون دوستم ضیا جان وجود دارد که هرگز خیاطی‌نمیشوند!چرا که صاحبان این هنرها هرگز خود را باور ندارند!.

اینگونه حدس و گمان ها، مثل مرثیه‌های طولانی، برای لحظه ها در سرم در حال پخش بودند که شدیدا احساس سردی کردم. ناامیدی مثل پوستین سرد طوری روی شانه هایم می افتد که مطمئنا شبانگاه هم قادر نیستم آن را از سر شانه هایم بردارم. حتا شاید با همان پوستین به بستر ‌رفته بخوابم. ! 

غرق همین افکارم که ناگهان رایحه‌ای سحرانگیز و افسون‌کنندۀ به مشامم میرسد؛ ترکیبی از بوی خاک باران‌خورده و گل سبزه ی تازۀ  که مثل آواری، از موتر خاکریز بر گور تازۀ عزیز مرحومه ما  فرو می ریزد و برایش آرامگاه ابدی درست میشود. من از  فاصله نه چندان دور آن چهره در ظاهر آرام اما پیچیده در درد را در درون خانۀ ابدی اش تجسم میکنم و در دل شخصیت خلل ناپذیر او را در مصاف با سختی های روزگار ستایش کرده  با جمع از مشایعت کننده ها برای آرامش روحش دعا میکنم!

یاد آوری!: عکس از برادر عزیزم شاه محمود جان همت است که از مزار دوست مشترک ما مرحوم اسحاق خان غفوری در کابل گرفته است